قدس آنلاین: محمد جواد ظریف که دیروز برای پاسخ به سوال دو تن از نمایندگان به مجلس رفته بود در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت تأکید کرد که اروپایی‌ها در موقعیتی نیستند که بتوانند از برجام خارج شوند و از نظر حقوقی حق این کار را ندارند.
البته این نخستیم بار نیست که ظریف چنین دیدگاهی را مطرح می‌کند. او پیشتر هم در واکنش به تهدید کشورهای اروپایی به آغاز روند خروج از برجام در صورت برداشتن گام چهارم از سوی ایران گفته بود کاهش تعهدات فنی ایران یک اقدام تقابلی در مقابل خروج آمریکا و مبتنب بر مواد ۲۶ و ۳۶ برجام است و اروپایی ها نمی توانند در برابر اقدامات تقابلی ایران اقدام تقابلی انجام دهند.
وزیر امور خارجه دیروز هم گفت که برجام یک توافق بین‌المللی است که در سازمان ملل به تصویب رسیده و چارچوب مشخصی دارد و آمریکا خلاف قوانین بین‌المللی از آن خارج شده است.
وی افزود: اروپایی‌ها در انجام تعهدات در برجام خود کوتاهی کرده‌اند و در مواردی آن را نقض کرده‌اند علاوه بر آمریکا که صراحتا با خروج خود این توافق را نقض کرده اروپایی‌ها نیز این رفتار را در مواردی تکرار کرده‌اند.
اما سوالی که در این میان وجود دارد اینست که مگر ترامپ به لحاظ حقوقی حق داشت از برجام خارج شود؟. آقای ظریف در همین مصاحبه به این سوال پاسخ داده و گفته‌اند که خروج آمریکا از توافق غیر قانونی بود.
اما این اتفاق افتاد! و همانگونه که منتقدان برجام که دولت اصرار داشت برچسب دلواپس بر آنها بزند هشدار می‌دادند این اقدام نه تنها هیچ تبعات حقوقی برای دولت آمریکا در پی نداشت که کشورهای اروپایی نیز با وجود قول‌ها و وعده‌های متعدد برای جبران این خروج و تامین منافع اقتصادی برجام بعد از حدود یک سال و نیم برای کمترین مشوق‌های اقتصادی و تخصیص خط اعتباری ۱۵ میلیاردی به ایران نیازمند اجازه آمریکا هستند و صراحتا به دولت ایران می‌گویند اگر روحانی با ترامپ دیدار نکند نمی‌توانند کاری انجام دهند.
البته قاطعیت و استقامت دولت و خودداری از افتادن در تله اروپایی‌ها قابل تقدیر است، اما اگر اروپایی‌ها تصمیم بگیرند از برجام خارج شوند ولو آنکه به لحاظ حقوقی هم اجازه و حق این کار را نداشته باشند، دولت روحانی چه اقدام حقوقی می‌تواند انجام دهد؟ آیا در این صورت برجام با روسیه و چین ادامه خواهد یافت و مکانیزم ماشه قابلیت اجرا ندارد و می توان مطمئن بود که تحریم‌های شورای امنیت باز نمی‌گردند؟.
تعهد اروپا به برجام سیاسی یا حقوقی؟
دکتر بخشایش اردستانی استاد کارشناس روابط بین الملل و عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این باره به قدس آنلاین می‌گوید، این حرف و برداشت ناشی ازاین پیش فرض ذهنی دولت و آقای ظریف است که برجام یک توافقنامه بین‌المللی و طرفهای باقی مانده در آن کاملا متعهد هستند. دومین پیش فرض اینست که چون برجام را ساخته و دستاورد ویژه خود می‌دانند به آن علاقه ویژه‌ای هم دارند و این علاقه به حدی است که حتی اگر این نوزاد مرده باشد هم نمی‌خواهد این واقعیت را قبول کنند و هنوز آنرا محکم در آغوش خود نگه می‌دارند.
بخشایش اردستانی می‌افزاید: در جلسه‌ای که با آقای ظریف پیش از روی کار آمدن ترامپ داشتیم به ایشان گفته شد کسی در آمریکا در حال روی کار آمدن که می‌گوید برجام بدترین توافق است و از آن خارج خواهد شد. شما چه تدبیری در این زمینه دارید؟. آقای ظریف گفت ترامپ نمی‌تواند از برجام خارج شود! اما دیدیم که او خارج شد و مشکلی هم برای او و دولت آمریکا بوجود نیامد چون آنها یقین داشتند دولت روحانی خیلی شیفته و علاقمند به برجام است و تبعات حقوقی هم دامن‌گیر آمریکا نخواهد شد.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید دولت و وزیر خارجه تعهد ذهنی و سیاسی خودش به برجام را به اروپا نسبت داده و تعهد حقوقی اروپا می‌داند درحالی که اروپایی‌ها نشان داده‌اند جز در کلام هیچ تعهدی به برجام ندارند و به اعتراف دولت و آقای ظریف تاکنون نیز هیچ تعهد و وعده‌ای را عملی نکرده‌اند.
این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به اینکه تاکید مقام معظم رهبری برای کاهش تعهدات ایران و اجرای گام چهارم، اروپایی‌ها را به تحرک واداشته که کاری انجام دهند و هدف اروپا از نرمش نسبی با دولت روحانی مجاب کردن ایران به پذیرش مذاکرات در موضوعات دیگر از جمله موشکی و منطقه‌ایست که دولت نباید در این ورطه بیفتد.
وی در پاسخ به این سوال که اقدام حقوقی ایران در صورت خروج اروپا چه می‌تواند باشد؟، می‌گوید: قانونی یا غیر قانونی وقتی اروپایی‌ها هم از این توافق خارج شوند دیگر ماندن ایران در آن چه معنا و منفعتی دارد؟ اروپایی می‌تواند از توافق خارج شوندف اما آقای ظریف معتقد است به نفع اروپا نیست که از این توافق خارج شوند و تحلیل و تفسیر خودش را مطرح می‌کند و این تفسیر لزوما منطبق با تفسیر طرفهای دیگر از برجام نیست.
با خروج اروپا برجام از بین خواهد رفت
دکتر نوذر شفیعی هم در این باره با یادآوری اینکه در روابط بین‌الملل لزومان جمع دو با دو چهار نمی‌شود در در این حوزه ادراکات و عمل‌ها هستند که واقعیت دارند می‌گوید: این سه گزاره اصلی در روابط بین‌الملل است. بر این مبنا برجام معاهده‌ای است بین دو طرف، یعنی ایران و شخصیتی حقوقی بنام ۱+۵ که یک یک شخصیت حقوقی واحد به شمار می‌رود. به همین دلیل هم وقتی آمریکا از برجام خارج شد اتحادیه اروپا نتوانست علیه آمریکا اقدام حقوقی در سازمان ملل انجام دهد.
این کارشناس ورابط بین‌الملل می‌افزاید: آقای ظریف می‌گوید اروپا به لحاظ حقوقی نمی‌تواند از برجام خارج شود، اما در عمل ممکن است این اتفاق رخ دهد در آن صورت و در با خروج هریک از طرف‌ها ایران هم محق خواهد بود که از برجام خارج شود و این همان مسیری است که ایران در کاهش تعهدات خود آغاز کرده است و عملاً توافق از بین خواهد رفت.
این عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان می‌کند:
اروپا نمی‌تواند به سادگی از برجام خارج شود اما عامل قدرت است که تکلیف حقوق بین‌الملل را تعیین می‌کند. آمریکا از برجام خارج شد. هم جامعه جهانی، هم اروپا و هم ما اعتراض کردیم اما با وجود اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ را هم داشتیم در نهایت چه شد؟. پس آخر کار اینست که ایران می‌تواند از برجام خارج شود کاری که دولت روحانی نمی‌خواهد انجام دهد.
شفیعی می‌گوید: نه آن ادراکی که اروپا از هویت مستقل خودش در مقابل آمریکا داشت تحقق پیدا کرد و آنها نتوانستن بدون آمریکا کاری کند نه ادراک دولت روحانی از اروپا و مشخص شد اروپا حداکثر می‌تواند یک بازیگر تاثیرگذار باشد نه تعیین کننده. بازیگری که به گفته مقام معظم رهبری قابل اعتماد هم نیست.
انتهای پیام/
نظر شما